vluchtelingenopvang die de mensenrechten respecteert

Zorg voor een warme en kwaliteitsvolle vluchtelingenopvang die de mensenrechten respecteert, geen gesloten centra. We komen op voor integratie, regularisatie op basis van criteria en gelijke sociale behandeling van nieuwkomers en mensen zonder papieren. Stop repressie tegen solidaire burgers en bewegingen. Geen migratiestopdeals met andere landen. 


 

Wat is het probleem met de vluchtelingenopvang?

(Onderstaande tekst werd in 2018 geschreven door partnerorganisaties van het platform. Klik  onderaan voor meer info.)

Op 8 november 2018 werd de nieuwe beleidsnota asiel en migratie gepubliceerd. Met de voorstellen van die nota bereikt ons asielbeleid een triest dieptepunt. 'Ongeacht de nood (nog nooit waren zoveel mensen op de vlucht), wil ons land minder mensen toegang geven tot België. Asielzoekers worden geweerd. Kunnen we überhaupt nog spreken van een Belgisch asielbeleid?  Gaat dit ons mensenlevens kosten?  En dat terwijl er alternatieven zijn waarmee een regering het tij kan keren', zegt Charlotte Vandycke, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

De staatssecretaris wil naar een Europees model waarbij mensen die ‘illegaal’ Europa en ons land binnen komen geen asiel meer mogen aanvragen. 'En dat terwijl de mogelijkheden om legaal ons land binnen te komen, zoals met hervestiging, afgebouwd worden. Dat kan en moet anders,' zegt Charlotte Vandycke.

AFBOUWEN LEGALE MANIEREN OM IN BELGIË BESCHERMING TE ZOEKEN

Onze regering kent de noden en koos er toch voor om het hervestigingsprogramma op te schorten omdat er geen plaats was in de opvang. 'Ze koos zelf voor de afbouw van het aantal opvangplaatsen zonder rekening te houden met toenemende en afnemende asielaanvragen en hervestigingsnoden. Als ons land flexibele quota vooropstelt die gespreid kunnen worden over meerdere jaren dan kan alles beter gepland worden, ook de opvang. Gecombineerd met een flexibel opvangnetwerk dat een grote en lage instroom aankan, komen we niet in situaties waarin broodnodige hervestigingsprogramma’s worden opgeschort', zegt Charlotte Vandycke.

WAT MET GEZINSHERENIGING EN HUMANITAIRE VISA?

Hervestiging is niet de enige legale manier om in België te geraken voor bescherming. Gezinshereniging en een consequent beleid voor humanitaire visa zijn ook opties.

'Toch besteedt de staatssecretaris in zijn beleidsnota nauwelijks aandacht aan gezinshereniging en humanitaire visa. Nochtans is het recht op een gezinsleven een universeel mensenrecht. En benadrukte UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, meermaals dat gezinshereniging de integratie bevordert. Een gemiste kans?', zegt Charlotte Vandycke.

DE HARDE AANPAK VAN 'TRANSITMIGRANTEN'

De aanpak voor de zogenoemde ‘transitmigranten’ krijgt veel aandacht in de beleidsnota. Speciaal voor deze groep zal de staatssecretaris inzetten op een bijkomende uitbouw van de gesloten centra. ‘Deze mensen worden hard aangepakt zonder de oorzaak aan te pakken: Dublin. Heel wat onder hen durven geen asiel aan te vragen omdat ze al geregistreerd zijn in bv. Griekenland of Italië. Als ze dan hier asiel aanvragen dan kan ons land hen in het kader van de Dublin-regeling terugsturen naar bv. Griekenland. Daar is de situatie voor asielzoekers schrijnend en mensonwaardig. Ons land kan binnen de Dublin-procedure ervoor kiezen om de asielaanvragen zelf te behandelen. Uit de beleidsnota blijkt dat ons land dat helemaal niet van plan is. Integendeel, het kiest voor opsluiten, ontraden en onderdrukking,' zegt Charlotte Vandycke.   

AANPAK TRANSITMIGRANTEN KAN ANDERS, MENSELIJKER EN EFFICIËNTER TER

PREVENTIE EN VERVOLGING VAN MENSENSMOKKELAARS

Vluchtelingenwerk pleit dan ook voor een andere aanpak. ‘We pleiten voor een open onthaal- en oriëntatiebeleid waarmee permanent in de basisnoden en in juridische informatie wordt voorzien. Zo een beleid brengt ook voordelen mee voor de overheid : ze verwerft kennis over wie de migranten in kwestie zijn, wat hun beweegredenen zijn en welke (Europese) mechanismen daar achter zitten. Ze kan kennis vergaren over de werkwijze van de smokkelaars en de informatie die zij aan de migranten verstrekken', zegt Charlotte Vandycke.

'Die kennis is cruciaal in de preventie en vervolging van mensensmokkelaars. Met die aanpak kan de regering ook  een veiligheidsgevoel en rust creëren in de buurten waar migranten nu op straat verblijven. Ze kan werken met goed geïnformeerde asielzoekers en migranten die hun rechten en plichten begrijpen en met kennis van zaken beslissingen kunnen, en zo nodeloze procedures voorkomen’, zegt Charlotte Vandycke.

KAN EEN VOLGENDE REGERING HET TIJ KEREN?

Na vijf jaar regering Michel I is de bescherming van mensen op de vlucht tot een minimum herleid. 'We hopen op een ommezwaai bij de volgende regering. We vragen een regering die mensen weer voorop stelt in haar beleid. Zo’n beleid start met concrete engagementen voor veilige en legale toegangswegen naar ons land. Het voorziet een snelle én kwalitatieve asielprocedure, en realiseert terugkeer door te investeren in de menswaardige en goedkopere piste van de vrijwillige boven gedwongen terugkeer', zegt Charlotte Vandycke.

Detentie figureert in het Belgische beleid van de toekomst als uitzonderlijke en uiterste maatregel, die sowieso nooit wordt gebruikt voor (gezinnen met) kinderen. 'Dit kan, wanneer echte alternatieven voor detentie worden voorzien. Het is een beleid dat asielzoekers en vluchtelingen helpt om vlot te integreren in de Belgische samenleving ofwel een ‘rugzak’ biedt om de terugkeer naar hun land van herkomst duurzaam te maken', zegt Charlotte Vandycke.

'Deze uittredende regering laat heel wat werk op de plank liggen, voor België kan spreken van een echt rechtvaardig beleid dat "zacht is voor de kwetsbaren". Meer ambitie en meer concrete engagementen van ons land zijn nodig, op Europees en op Belgisch vlak. Een duidelijke opdracht voor de volgende regering', besluit Charlotte Vandycke.

Wat is de oplossing voor de vluchtelingenopvang?

Mensenrechten vormen de lens waardoor we de wereld bekijken. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, het VN-Vluchtelingenverdrag, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het VN-Kinderrechtenverdrag en andere   mensenrechteninstrumenten zijn onze toetsstenen voor een menselijk, veilig en rechtvaardig vluchtelingenbeleid op Vlaams, federaal en Europees niveau. 

 

Beleidsmakers moeten op het pad van een duurzaam asiel- en migratiebeleid worden gezet, dat leidt naar een veilige en welvarende samenleving waar iedereen een plaats heeft, oud- én nieuwkomers. Mensenrechten zijn geen utopie, maar de basis waarop het Belgische beleid hoort te bouwen. Met een rechtvaardig asielbeleid dat vertrekt van het recht op asiel en het recht op sociale grondrechten. 

 

Recht op asiel

We vertrekken van het recht op asiel dat werd vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in 1948. Artikel 14 bepaalt dat iedereen het recht heeft om in andere landen asiel tegen vervolging te zoeken en te genieten. Met de opname van dat artikel erkende de internationale gemeenschap dat het recht op asiel tot de kern van de fundamentele rechten behoort. 

 

Wat het recht op asiel precies inhoudt, is niet concreet beschreven. Minstens betekent het een procedureel recht om asiel aan te vragen. Maar asiel komt ook tegemoet aan de beschermingsnood van mensen tegen bepaalde schade. Iemand mag dus niet worden teruggestuurd zolang die beschermingsnood niet is vastgesteld. Die moet toegankelijk zijn via een individuele procedure. Tijdens de procedure moet adequate opvang voorzien worden. Europese instanties en nationale overheden moeten in hun asielbeleid vertrekken vanuit het recht op asiel, en de daaruit voortvloeiende rechten en procedurele waarborgen centraal stellen. 

 

Recht op sociale grondrechten

Het recht op asiel is maar het begin van een beleid dat gestoeld is op bescherming en mensenrechten waaraan tegemoet gekomen wordt van vertrek tot integratie en terugkeer. Het Belgisch asiel-, migratie en integratiebeleid staan mensenrechten niet langer centraal. Dat is zorgwekkend. Het effect daarvan is heel tastbaar. De toegang tot bescherming voor iedereen die asiel zoekt in België gaat achteruit. Een ontradingsbeleid ondermijnt systematisch de mensenrechten van asielzoekers en vluchtelingen.

 

Het integratiebeleid, broodnodig voor de toekomst van onze diverse samenleving, krijgt te weinig zuurstof. De invulling dat integratie grotendeels taalverwerving is en maatschappelijke oriëntatie, zijn te eenzijdig. Dat leidt geenszins tot een rechtvaardig evenwicht tussen verantwoordelijkheden en rechten van de nieuwkomers en die van de dominante samenleving.

Kinderen mogen niet opgesloten worden omwille van hun migratiestatus of die van hun ouders.

Wat kan de federale overheid doen voor de vluchtelingenopvang?

Veilige en legale toegang 

Er is nood aan veilige en legale toegangswegen naar ons land. Wij schuiven hiervoor drie belangrijke pistes naar voren: 

Een coherent en transparant beleid rond humanitaire visa 

Een structureel hervestigingsbeleid met hoge jaarlijkse quota

Een versoepeling van de procedures en criteria voor gezinshereniging voor mensen met een beschermingsstatus 

 

Een Dublin-hervorming waarbij de mens centraal staat

Er is een grondige herziening nodig van het Dublin-systeem. Een nieuw Dublin-systeem dat een betere spreiding tussen de Europese lidstaten vooropstelt, kan alleen werken als ook rekening wordt gehouden met de specifieke situatie van mensen op de vlucht. Asielzoekers reizen naar een bepaalde lidstaat omdat ze hun asielaanvraag daar willen laten behandelen. Ze hebben er familie, een netwerk of zijn op zoek naar een plaats met meer kansen op de arbeidsmarkt. Een eerlijke verdeling houdt ook rekening met de draagkracht van een lidstaat om kwaliteitsvolle opvang en bescherming te bieden, de demografie van de lidstaat, het BNP, de werkloosheidsgraad, ...

 

Toegang tot een humane asielprocedure in België

Mensen op de vlucht hebben nood aan een asielprocedure gebaseerd op vertrouwen, rust en de nodige sereniteit. De overheid moet daarbij een procedure voorzien waarbij asielzoekers gelijk worden behandeld, ongeacht hun land van herkomst. Iedere asielzoeker moet de mogelijkheid krijgen in een veilige omgeving zijn of haar verhaal te doen. Asielzoekers moeten toegang hebben tot een kwalitatieve juridische bijstand gedurende de hele asielprocedure. 

 

Kwaliteitsvolle opvang 

Er moet een divers opvangnetwerk zijn met focus op kleinschaligheid. Collectieve opvang is immers niet voor elke asielzoeker geschikt. Een langdurig verblijf in collectieve opvang is bovendien schadelijk voor het psychologisch welzijn. 

 

Er is nood aan een integrale begeleiding van asielzoekers met maatschappelijke, juridische, psychologische en medische begeleiding en aandacht voor alle mogelijke toekomstperspectieven. Goed ondersteund en geïnformeerd hebben mensen een beter begrip van hun situatie en werkelijke toekomstkansen en zijn ze beter in staat om eigen geïnformeerde keuzes te maken. 

 

Beschermingsbeleid voor migranten in transit

Ook voor migranten in transit, zonder een concrete vraag om asiel in ons land, is een doordacht beschermingsbeleid nodig. We pleiten voor een open onthaal- en oriëntatiecentrum waar permanent in de basisnoden en in juridische informatie wordt voorzien

 

Duurzame integratie 

We pleiten voor  een beleid dat asielzoekers en vluchtelingen helpt om vlot te integreren in de Belgische samenleving ofwel een ‘rugzak’ biedt om de terugkeer naar hun land van herkomst duurzaam te maken. Een succesvol integratieproces van vluchtelingen start bij aanvang van de asielprocedure. Hoe meer stappen de betrokken persoon al tijdens de asielprocedure kan zetten, hoe makkelijker het integratieproces zal verlopen eens de asielzoeker bescherming heeft gekregen. 

 

Het Vlaams beleid moet daarom afgestemd zijn op het federale opvangmodel. Er is nood aan permanente informatiedeling en overleg over beleidsniveaus en beleidsdomeinen heen. Structurele afstemming op regelmatige basis blijft nodig om de transparantie te bewaren en om nieuwe ontwikkelingen in aankomst van asielzoekers en opvang van nabij te kunnen opvolgen. 

 

Vanuit integratie-oogpunt is de opvang in een Lokaal Opvanginitiatief (LOI) te verkiezen boven collectieve opvang, omdat LOI’s meer kunnen inzetten op integratie. We betreuren dan ook de afbouw van kleinschalige opvang in LOI’s door de federale regering. 

Nieuwkomers die een verblijfsstatuut ontvangen doorlopen een vlottere integratie indien de betrokken overheden verantwoordelijkheid nemen voor de oriëntatie en het vervullen van sociale grondrechten: onderwijs, wonen, werken en vrije tijd. Vooral de steden en gemeenten in verstedelijkte gebieden voelen dat daar veel vraag naar is. Zij dienen daarin ondersteuning te krijgen van de federale en Vlaamse overheid.

 

Wat kan de Vlaamse overheid doen voor de vluchtelingenopvang?

Duurzame integratie 

We pleiten voor  een beleid dat asielzoekers en vluchtelingen helpt om vlot te integreren in de Belgische samenleving ofwel een ‘rugzak’ biedt om de terugkeer naar hun land van herkomst duurzaam te maken. Een succesvol integratieproces van vluchtelingen start bij aanvang van de asielprocedure. Hoe meer stappen de betrokken persoon al tijdens de asielprocedure kan zetten, hoe makkelijker het integratieproces zal verlopen eens de asielzoeker bescherming heeft gekregen. 

 

Het Vlaams beleid moet daarom afgestemd zijn op het federale opvangmodel. Er is nood aan permanente informatiedeling en overleg over beleidsniveaus en beleidsdomeinen heen. Structurele afstemming op regelmatige basis blijft nodig om de transparantie te bewaren en om nieuwe ontwikkelingen in aankomst van asielzoekers en opvang van nabij te kunnen opvolgen. 

 

Vanuit integratie-oogpunt is de opvang in een Lokaal Opvanginitiatief (LOI) te verkiezen boven collectieve opvang, omdat LOI’s meer kunnen inzetten op integratie. We betreuren dan ook de afbouw van kleinschalige opvang in LOI’s door de federale regering. 

Nieuwkomers die een verblijfsstatuut ontvangen doorlopen een vlottere integratie indien de betrokken overheden verantwoordelijkheid nemen voor de oriëntatie en het vervullen van sociale grondrechten: onderwijs, wonen, werken en vrije tijd. Vooral de steden en gemeenten in verstedelijkte gebieden voelen dat daar veel vraag naar is. Zij dienen daarin ondersteuning te krijgen van de federale en Vlaamse overheid.

Wat kan de lokale overheid doen voor de vluchtelingenopvang?

Duurzame integratie 

We pleiten voor  een beleid dat asielzoekers en vluchtelingen helpt om vlot te integreren in de Belgische samenleving ofwel een ‘rugzak’ biedt om de terugkeer naar hun land van herkomst duurzaam te maken. Een succesvol integratieproces van vluchtelingen start bij aanvang van de asielprocedure. Hoe meer stappen de betrokken persoon al tijdens de asielprocedure kan zetten, hoe makkelijker het integratieproces zal verlopen eens de asielzoeker bescherming heeft gekregen. 

 

Het Vlaams beleid moet daarom afgestemd zijn op het federale opvangmodel. Er is nood aan permanente informatiedeling en overleg over beleidsniveaus en beleidsdomeinen heen. Structurele afstemming op regelmatige basis blijft nodig om de transparantie te bewaren en om nieuwe ontwikkelingen in aankomst van asielzoekers en opvang van nabij te kunnen opvolgen. 

 

Vanuit integratie-oogpunt is de opvang in een Lokaal Opvanginitiatief (LOI) te verkiezen boven collectieve opvang, omdat LOI’s meer kunnen inzetten op integratie. We betreuren dan ook de afbouw van kleinschalige opvang in LOI’s door de federale regering. 

Nieuwkomers die een verblijfsstatuut ontvangen doorlopen een vlottere integratie indien de betrokken overheden verantwoordelijkheid nemen voor de oriëntatie en het vervullen van sociale grondrechten: onderwijs, wonen, werken en vrije tijd. Vooral de steden en gemeenten in verstedelijkte gebieden voelen dat daar veel vraag naar is. Zij dienen daarin ondersteuning te krijgen van de federale en Vlaamse overheid.

Wat kan je als individu doen voor de vluchtelingenopvang?

Werken aan een toekomstbeslissing

Asielzoekers die geen internationale bescherming krijgen of mensen in onwettig verblijf verliezen zich vaak in een onduidelijke toekomst. Ze krijgen niet langer begeleiding en komen op straat terecht. In een overlevingslogica en -ritme is het onmogelijk toekomstkeuzes te maken. 

Waarheen moet het beleid?

Toekomstbegeleiding, met een begeleidingstraject op maat, is de weg naar een duurzame oplossing. Dat is alleen mogelijk als er sprake is van gelijkwaardigheid, respect en autonomie. Er moet een laagdrempelige opvang zijn om te werken aan die begeleiding. Er is nood aan plaatsen waar mensen rust en ruimte krijgen, en met respect behandeld worden om aan hun toekomst te werken. Dat kan in de opvang of via organisaties die hulpverlening bieden aan asielzoekers buiten de opvang en aan mensen zonder wettig verblijf. Dit kan niet plaatsvinden in detentie. Dan is er van gelijkwaardigheid en autonomie geen sprake meer. 

 

Wat kan je als organisatie doen voor de vluchtelingenopvang?

 

Welke organisaties zijn bezig rond de vluchtelingenopvang?

 

 

Werkmateriaal rond de vluchtelingenopvang.

 

Voorstel van Orbit vzw.

 
Zie